مقدمه
انتخاب و خرید یک نمایشگر ایده‌آل در بین صدها مدل از برندهای مختلف، همیشه می‌تواند سر‌در‌گم‌کننده باشد. اما اگر راه‌های تشخیص ویژگی‌های منحصر‌به‌فرد هرکدام را بدانید، دیگر دغدغه‌ای برای برگزیدن مدل مطلوب خود نخواهید داشت. نوع پنل نمایشگر، مسئله‌ای است که باید حین خرید نمایشگر به آن دقت داشته باشید.
پنل IPS چیست؟
پنل IPS (In Plane Switching) یک نوع فناوری صفحه نمایش است که از کریستال‌های مایع به صورت موازی برای تولید رنگ‌های غنی استفاده می‌کند. توانایی جابجایی افقی کریستال مایع باعث ایجاد زاویه‌ی دید بهتر می‌شود. به طور کلی در صفحه نمایش‌های با کیفیتِ بالا و همچنین دقت رنگ بالا، از پنل IPS استفاده می‌شود. مانیتورهای IPS همچنان به عنوان بهترین صفحه نمایش، برای کاربرانی که خواهان دقت و ثبات رنگ هستند، انتخاب می‌شوند.
پنل VA چیست؟
پنل VA (Vertical Alignment) نوعی فناوری LCD است که کریستال‌های مایع خود را در جهت عمودی به صفحه نمایش (زیر لایه‌ی شیشه‌ای) به صورت معلق نگه داشته است. نحوه‌ی چینش این کریستال‌ها طوری است که اجازه‌ی عبور نور پلاریزه را در صورت عدم وجود میدان الکتریکی ندهند. این بدین معنی است که پنل VA می‌تواند نور پس‌زمینه را به طور کامل مسدود و سیاهی بسیار عمیقی را ایجاد کند. هنگامی که نیرویی ناشی از یک میدان الکتریکی به کریستال‌های مایع اعمال می‌شود، کریستال‌های مایع کج می‌شوند و اجازه می‌دهند مقداری نور از آن‌ها رد شود که باعث ایجاد سایه‌های مختلف خاکستری و رنگی می‌شود. پنل‌های VA از یک لایه‌ی ترانزیستور فیلم نازک (TFT) یا (Thin Film Transistor) برای کنترل میدان الکتریکی در هر پیکسل استفاده می‌کنند. هر پیکسل شامل سه زیرپیکسلِ آبی، سبز و قرمز (RGB)می‌شود که با توجه به ولتاژ اعمال شده، می‌تواند از نظر روشنایی و رنگ متفاوت باشد.
تفاوت‌های پنل IPS و VA
تفاوت‌های اصلی بین این دو پنل عبارتند از:
زاویه‌ی دید
پنل‌های IPS دارای زاویه‌ی دید گسترده‌تری نسبت به پنل‌های VA هستند. پنل‌های IPS دارای زاویه‌ی دید 178 درجه هستند، به این معنا که تصاویر از زوایای مختلف، تقریباً بدون تغییر رنگ نمایش داده می‌شوند ولی در پنل‌های VA، با تغییر زاویه، تغییرات کوچکی را در کیفیت رنگ مشاهده می‌کنید.
کنتراست
پنل‌های IPS دارای کنتراست بالایی هستند، اما در مقایسه با پنل‌های VA، کنتراست آن‌ها کمی پایین‌تر است.
کیفیت رنگ
در زمینه‌ی کیفیت رنگ‌های تولید شده، پنل IPS، بهترین کیفیت تصویر را ارائه می‌دهد. از طرفی پنل VA کیفیت قابل قبولی دارد.
نرخ به‌روز‌رسانی
در زمینه نرخ به‌روز‌رسانی یا Refresh Rate، در حال حاضر، پنل VA، نهایتاً قادر به ارائه‌ی 250 و پنل IPS، نهایتاً قادر به ارائه‌ی 500 هرتز است.
گاموت رنگی
در زمینه‌ی گاموت رنگی یا Gamut، پنل IPS، بیشترین میزان از فضای رنگی را پوشش می‌دهد و پنل VA، فضای رنگی کمتری را تحت پوشش قرار می‌دهد.
قیمت
ضعف اصلیِ پنل‌های IPS را می‌توان در قیمت بالای آن نسبت به پنل‌های VA دانست.
ساختار پیکسل های VA
ساختار پیکسل های IPS
نحوه‌ی تشخیص پنل IPS و VA
اصلی‌ترین راه تشخیص پنل IPS از VA، تشخیص با استفاده از زاویه‌ی دید است. پنل IPS در زوایای بسته، دچار هیچ تغییر رنگی نمی‌شوند ولی پنل VA در زوایای بسته دچار تغییر رنگ می‌شوند.
یکی از اشتباهات رایج در تشخیص پنل IPS از VA، انگشت کشیدن بر روی صفحه نمایش است. بدین صورت که اگر رد انگشت، به مدت خیلی کوتاهی بر روی نمایشگر بماند، یعنی پنل آن نمایشگر، VA است و اگر رد انگشت، اصلاً بر روی آن نماند، یعنی پنل آن نمایشگر، IPS است.
بعضی از نمایشگرها دارای یک لایه‌ی اضافی هستند که افزایش مقاومت صفحه نمایش در برابر فشار، ضربه و خط و خش، روی نمایشگر تعبیه شده‌اند. این لایه‌ها از جنس موادی مانند شیشه تقویت شده یا پوشش‌های ویژه‌ای ساخته می‌شوند که از صفحه نمایش در مقابل ضربه‌های ساده و خراش‌های کوچک محافظت می‌کنند.
همچنین یکی دیگر از عقاید غلط در تشخیص پنل IPS و VA، این است که بعضی ها فکر می‌کنند که پنل IPS نمی‌تواند به صورت منحنی باشد. در حالی که اصلاً چنین چیزی صحت ندارد و تولید کننده‌های مختلفی در دنیا اقدام به تولید مانیتورهای IPS با صفحه نمایش منحنی کرده‌اند.
مانیتورهای IPS فاطر
شرکت فاطر، در حال حاضر در ابعاد 22 الی 32 اینچ، با نمایشگرهای تخت و منحنی، اقدام به تولید مانیتورهای IPS کرده است. مانیتورهای IPS فاطر دارای دقت رنگ بالا هستند که باعث می‌شود برای مصارف طراحی، تدوین، انیمیشن‌سازی و بازی‌سازی مناسب باشند. همچنین شرکت فاطر، مانیتورهای IPS تولید کرده است که دارای نرخ به‌روز‌رسانی بالا و تاخیر پایین هستند که برای گیمینگ ایده‌آل هستند.
نتیجه گیری
پس نتیجه می‌گیریم که باقی ماندن رد انگشت، نمی‌تواند معیاری برای تشخیص پنل IPS از VA باشد. بهترین معیار مقایسه این دو پنل، مشاهده در زاویه‌ی بسته است که در این حالت، پنل VA دارای افت کیفیت تصویر می‌شود ولی پنل IPS، همچنان کیفیت تصویر خود را حفظ می‌کند.